Bu çalışmada metrik sistem ile ilgili güvenilir kaynaklardan bilgi toplamayı ve bu bilgiler doğrultusunda yaratıcı poster çalışması yapılması planlanmaktadır. Bu performans görevi 4-5 kişi ya da daha az sayıda kişiden oluşan grup çalışması ile yapılacaktır.
Çalışma Öncesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Metrik sistem ile ilgili detaylı araştırma yapınız.
- Çalışma ile ilgili araştırma soruları belirleyiniz. Dilerseniz kitapta bize verilmiş olan soruları da kullanabilirsiniz.
- Çalışma planı oluşturarak zamanı düzenli kullanmayı ve araştırma sürecini düzenlemeyi göz önünde bulundurun.
Çalışma Planımız
- Her soruya 3–6 maddelik kısa özet
- Konu başlıkları ve güvenilir kaynak listesi
- Poster yerleşimi: başlık, alt başlıklar, görseller ve kaynakça
- Son kontrol: terimlerin tutarlılığı, birim yazımı (ulusal: “metre”, simge: “m”), yazım-kaynak kontrolü
Hazırsak; performans ödevinin kilit noktası olan metrik sistem ile ilgili araştırmaları yapalım.
Metrik sistem nedir?
- Onluk tabana dayalı ölçü sistemidir; modern biçimi SI (Uluslararası Birimler Sistemi) 1960’ta CGPM tarafından kabul edilmiştir ve BIPM tarafından korunur.
- Uzunluğun temel birimi “metre (m)”dir.
- Ön eklerle onluk katları-kesirleri üretilir: km, cm, mm, µm, nm vb.
Kaynaklar: BIPM SI Brochure; Britannica – Metric system.
Metrik sistem öncesinde hangi uzunluk ölçme birimleri kullanılıyordu?
- Antik ve Orta Çağ’da insan vücuduna/nesnelere dayalı birimler: arşın/cubit, ayak (foot), karış, adım, parmak, yard, mil, fersah.
- Osmanlı’da yaygın örnekler: arşın, endaze (kumaş ölçüsü), zira, fersah.
- Bu birimler bölgeden bölgeye farklı uzunluklara karşılık geldiği için ticarette karışıklık yaratıyordu.
Kaynaklar: Britannica – Measurement system; TDV İslam Ansiklopedisi/TDK sözlük maddeleri (arşın, endaze); Britannica – Yard, Mile.
Türkiye’nin metrik sisteme geçiş süreci
- 26 Mart 1931: 1782 sayılı Ölçüler Kanunu ile metre-kilogram temelli uluslararası ölçüler kabul edildi.
- 1933: Uygulama yürürlüğe girdi; eski birimlerin kullanımı yasaklandı, ölçü ve tartıların damgalanması düzenlendi.
- 1989: 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu ile sistem güncellendi ve AB/uluslararası uygulamalarla uyum sağlandı.
Kaynaklar: Resmî Gazete/Mevzuat Bilgi Sistemi – 1782 sayılı Ölçüler Kanunu; Mevzuat – 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu.
Günümüzde metrik sistem yerine kendi uzunluk birimlerini kullanan ülkeler var mı?
- ABD: “US customary” birimleri (inch, foot, yard, mile) yaygın; bilim/sağlık ve birçok sanayide SI de kullanılır.
- Birleşik Krallık: Ticarette büyük ölçüde metrik; ancak yol tabelaları mil ve yard, bazı kullanım alanları pint vb.
- Myanmar ve Liberya: Resmen metrikleşme sürecindeler; günlük kullanımda karışık uygulamalar görülür.
Kaynaklar: NIST – “The United States and the Metric System (FAQs)”; UK Government – Units of measurement guidance; Britannica – Metric system (global adoption).
Uluslararası uzunluk ölçme birimleri nelerdir?
- SI temel birimi: metre (m).
- SI ön ekleriyle: km (10^3 m), cm (10^-2 m), mm (10^-3 m), µm, nm vb.
- SI ile birlikte kullanımı kabul gören bazı astronomik birimler: astronomik birim (au), ışık yılı, parsek.
Kaynaklar: BIPM SI Brochure (SI ve ön ekler); IAU/ISO rehberleri (au vb., SI ile kullanım).
Tüm dünyada aynı uzunluk birimleri kullanılmazsa ne gibi karışıklıklar yaşanabilir?
- Dönüşüm hataları.
- Ulaşım/lojistik: hız, mesafe ve yakıt hesaplarında karışıklık.
- Ticaret: fiyat/etiketleme ve sözleşmelerde uyuşmazlık, tüketici yanıltma riski.
Metrik Sistemle İlgili Poster Önerisi
Bir fon kartonu ya da mukavvayı yatay veya dikey olarak kullanabilirsiniz. Posterinizde başlık, alt başlıklar ve kısa özet bilgilerle beraber resimlerle bunları desteklemelisiniz. Değerlendirme aşamasında yaratıcılık, özgünlük gibi kıstaslar olduğu için poster örneklerini biz vermeyeceğiz. Sadece yapacağız şablon ile ilgili fikir önerisinde bulunacağız.
Başka bir örnek daha verirsek;
ÖNEMLİ NOT!! : Unutmayın ki aynı performans ödevini yapmanız özgünlük/yaratıcılık konusunda problemler yaratacaktır. Dolayısıyla bizim yukarıda verdiğimiz sadece fikir vermesi amacıyla basit düzeyde hazırlanmış bir ödevdir. Kendinizden katacağınız her detay ödevinizi de sizi de ileriye götürecektir.
Bu ödevi değerlendirme aşağıdaki form ile yapılacaktır.
Kaynaklar:
- BIPM SI Brochure: https://www.bipm.org/en/publications/si-brochure
- Britannica – Metric system: https://www.britannica.com/science/metric-system
- Britannica – Measurement system: https://www.britannica.com/science/measurement-system
- Mevzuat (1782 sayılı Ölçüler Kanunu): https://www.mevzuat.gov.tr/ (aranabilir)
- Mevzuat (3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu): https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3516.pdf
- NIST Metric FAQs: https://www.nist.gov/pml/owm/si-units/metric-faqs
- UK Government – Units of measurement: https://www.gov.uk/guidance/units-of-measurement